Masz
problemy finansowe,
które zaczynają Cię
przerastać?

Uprawnioną do skorzystania z tej instytucji jest osoba nieprowadząca działalności (konsument), która stała się niewypłacalna i nie może sprostać wykonaniu zobowiązań, które zaciągnęła. Dłużnik składający wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej musi znajdować się w stanie niewypłacalności, a zatem musi mieć co najmniej jednego wierzyciela, któremu nie reguluje wymagalnych zobowiązań. Co istotne, w dniu 24 marca 2020 r. weszła w życie nowelizacja ustawy Prawo upadłościowe, wprowadzająca istotne zmiany w upadłości konsumenckiej. Główną i najszerzej omawianą nowością jest rozszerzenie kręgu osób uprawnionych do ogłoszenia upadłości konsumenckiej. W chwili obecnej z tego trybu skorzystać mogą również osoby, które wcześniej prowadziły działalność gospodarczą.

Na to pytanie nie można udzielić jednoznacznej odpowiedzi, bowiem przepisy nie precyzują terminów poszczególnych etapów postępowania w sposób sztywny. Czas trwania postępowania zależy w dużej mierze od sytuacji wnioskodawcy. Co do zasady sąd, który rozpoznaje sprawę o upadłość konsumencką, powinien wydać postanowienie w przedmiocie ogłoszenia upadłości konsumenckiej w terminie dwóch miesięcy od dnia złożenia wniosku. Termin dwumiesięczny ma jednak charakter jedynie instrukcyjny i jak wynika z praktyki, najczęściej ten etap postępowania jest dłuższy. Ocena długości kolejnego etapu, a zatem tzw. właściwego postępowania upadłościowego, również nie jest prosta - zależy w dużej mierze od wielkości majątku wnioskodawcy oraz ilości wierzycieli. Najkrócej trwać będzie ten etap w przypadku braku majątku, który syndyk mógłby spieniężyć. Podobnie zakończenie postępowania jest zróżnicowane pod względem czasowym i zależy od sytuacji majątkowej upadłego oraz aktywności wierzycieli. Najszybciej zostanie zakończone postępowanie wobec osób spełniających przesłanki co do całkowitego bądź warunkowego umorzenia zobowiązań bez planu spłaty. Nie można również zapominać o etapie wykonywania ewentualnego planu spłaty – co do zasady trwa do 36 miesięcy (jednakże w przypadku ustalenia, że upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, plan spłaty wierzycieli nie może być ustalony na okres krótszy niż 36 miesięcy ani dłuższy niż 84 miesiące). Dopiero wykonanie planu spłaty wierzycieli kończy się umorzeniem zobowiązań upadłego.

Nie ma przeszkód, aby wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej mogli złożyć łącznie obydwoje małżonkowie – ma to szczególne znaczenie w przypadku zobowiązań zaciągniętych wspólnie. Ogłoszenie upadłości w stosunku do obojga małżonków powoduje, że w skład masy upadłości wchodzą majątek wspólny i majątki osobiste każdego z małżonków.

Wnioskodawca, nie zgadzając się z zapadłą decyzją, może wnieść odpowiedni środek zaskarżenia.

I tak odpowiednio na:

1) postanowienie o ogłoszeniu upadłości;
2) postanowienie o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości;
3) postanowienie o umorzeniu postępowania;
4) postanowienie o odrzuceniu wniosku;
5) postanowienie w przedmiocie ustalenia planu spłaty wierzycieli albo w przedmiocie umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli lub w przedmiocie warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli wnioskodawcy (a także w niektórych przypadkach wierzycielom) przysługuje zażalenie. Od postanowienia sądu drugiej instancji w przedmiocie ustalenia planu spłaty wierzycieli albo w przedmiocie umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli lub w przedmiocie warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli przysługuje skarga kasacyjna. Z kolei na czynności syndyka (podejmowane we właściwym postępowaniu upadłościowym) przysługuje upadłemu, wierzycielowi, a także innej osobie, której prawo zostało przez czynności lub zaniechanie syndyka naruszone albo zagrożone, skarga na czynności syndyka.

Wszczynając procedurę ogłoszenia upadłości konsumenckiej należy uiścić opłatę sądową w kwocie 30 złotych. Wszelkie dalsze koszty postępowania są pokrywane z masy upadłości. W przypadku, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na pokrycie kosztów postępowania albo w masie upadłości brak jest płynnych funduszów na ich pokrycie, koszty te pokrywa tymczasowo Skarb Państwa. Syndyk zwraca Skarbowi Państwa wypłacone kwoty niezwłocznie po wpływie do masy upadłości funduszów wystarczających na pokrycie kosztów postępowania. Koszty postępowania tymczasowo pokryte przez Skarb Państwa oraz inne zobowiązania masy upadłości niezaspokojone w toku postępowania uwzględnia się w planie spłaty wierzycieli w pełnej wysokości, chyba że możliwości zarobkowe upadłego, konieczność utrzymania upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu oraz ich potrzeby mieszkaniowe nie pozwalają na zaspokojenie kosztów postępowania tymczasowo pokrytych przez Skarb Państwa oraz innych zobowiązań masy upadłości w pełnej wysokości. Koszty postępowania tymczasowo pokryte przez Skarb Państwa nieuwzględnione w planie spłaty wierzycieli albo niezaspokojone w ramach wykonania planu spłaty wierzycieli ponosi Skarb Państwa.

Ogłosić upadłość konsumencką może jedynie konsument, a zatem osoba, która w chwili składania wniosku nie prowadzi działalności gospodarczej. Co do przedsiębiorcy wskazać należy, iż tak długo jak prowadzi on faktyczną działalność gospodarczą lub jak długo wpisany jest do właściwego rejestru działalności gospodarczej, tak długo obowiązują go przepisy o upadłości przedsiębiorców. Z chwilą jednak zaprzestania faktycznego prowadzenia działalności gospodarczej i wykreślenia z właściwego rejestru, przedsiębiorca nabywa właściwość do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.

Przede wszystkim należy zgromadzić materiały, które pomogą konsultantowi ocenić Pana/Pani obecną sytuację, w szczególności podsumować, ilu ma Pan/Pani wierzycieli, jakie jest łączne zadłużenie, jak długo trwa sytuacja, w której Pan/Pani nie reguluje wymagalnych wierzytelności, czy egzekwowanie wierzytelności zostało przeniesione już na drogę sądową/egzekucyjną.

Na gruncie aktualnie obowiązujących przepisów możliwa jest upadłość konsumencka nawet wówczas, gdy wnioskodawca nie ma majątku. Należy jednak pamiętać, iż sąd przed podjęciem decyzji w przedmiocie ustalenia planu spłaty wierzycieli albo w przedmiocie umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli lub w przedmiocie warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli będzie badał, jak doszło do niewypłacalności dłużnika.

W okresie trwania postępowania z wniosku o upadłość konsumencką nie zalecamy zaciągania istotnych zobowiązań finansowych. Nie jest to wprost zakazane, jednak z przepisów wynika ogólna zasada niepodejmowania przez upadłego czynności mogących pogorszyć zdolność do wykonania planu spłaty. Jeśli sąd ustali, że na skutek działań upadłego nastąpiła zmiana możliwości wykonania planu spłaty, może dokonać zmiany owego planu - w szczególności wydłużyć okres jego trwania (do kolejnych 18 miesięcy), a w skrajnych sytuacjach (np. gdy z uwagi na zmianę sytuacji majątkowej, która wystąpiła na skutek zaciągnięcia nowych zobowiązań upadły nie wykonuje obowiązków z planu spłaty) uchylić plan spłaty bez jednoczesnego umorzenia długów.

Pomimo rozszerzenia kręgu osób uprawnionych do złożenia wniosku o upadłość konsumencką oraz zniesienia pewnych obwarowań jej dotyczących, nadal nie każdy dłużnik będzie miał szansę na realne oddłużenie. Sąd odmówi ustalenia planu spłaty wierzycieli lub umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli lub warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeżeli

1) upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób celowy, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku oraz celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań;

2) w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w stosunku do upadłego prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań.

Zatem sam fakt ogłoszenia upadłości konsumenckiej i przeprowadzenia całego postępowania upadłościowego nie będzie już stanowił gwarancji ostatecznego oddłużenia.